Ελλάδα Καρναβάλι - Απόκριες Άμφισσα Δελφοί Φωκίδα

Άμφισσα: Η Νύχτα των Στοιχειών της Χάρμαινας αναβιώνει τον τρομακτικό θρύλο ενός μοιραίου έρωτα

Το «Στοιχειό της Χάρμαινας», ένα εντυπωσιακό δρώμενο το τελευταίο Σάββατο της Αποκριάς, συγκεντρώνει χιλιάδες επισκέπτες στην Άμφισσα.

Νάσια Κόλλια

Το τελευταίο Σάββατο της Αποκριάς αναβιώνει στην Άμφισσα το τρομακτικό «Στοιχειό της Χάρμαινας», μία από τις πιο ιδιαίτερες και ατμοσφαιρικές παραδοσιακές γιορτές της Ελλάδας.

Έχει βαθιές ρίζες στην τοπική παράδοση και είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ιστορία των βυρσοδεψών της περιοχής, οι οποίοι δραστηριοποιούνταν στα περίφημα Ταμπάκικα της Άμφισσας.

Το δρώμενο έχει θεατρικά και διονυσιακά στοιχεία, με έντονες σκιές, φωτιές και μυστηριακή ατμόσφαιρα που το κάνουν ξεχωριστό. Η ενεργή συμμετοχή του κόσμου δημιουργεί μια διαδραστική εμπειρία που διαφοροποιείται από τις κλασικές καρναβαλικές παρελάσεις.

Η δραματική αναπαράσταση του τραγικού έρωτα δύο νέων, του Κωνσταντή και της Λενιώς, που ζούσαν στην παλιά συνοικία των Ταμπάκηδων, τη Χάρμαινα, και έγιναν στοιχειά, πέρασε από γενιά σε γενιά, με μυστήριο και φόβο.

Συγκεκριμένα, το τελευταίο Σάββατο της Αποκριάς, από τη συνοικία της Χάρμαινας και από τα 120 σκαλιά του Αϊ Νικόλα, κατεβαίνει προς την πλατεία Κεχαγιά, το Στοιχειό του Κωνσταντή, και ακολουθούν οι συνοδοί του, ένα ατέλειωτο πλήθος δερματοφόρων και κουδουνοφόρων, για να συναντηθεί με τα άλλα δύο ξωτικά, της Τέχολης και του Γκιριζίου, σε μία πάλη μέχρις εσχάτων. Ο νικητής της αναμέτρησής τους έρχεται αντιμέτωπος με το Στοιχειό του Κωνσταντή, ο οποίος πάντα κερδίζει.

Αλλόκοτα πλάσματα στα Ταμπάκικα της Άμφισσας

Στην παλιά συνοικία των Ταμπάκηδων, τη Χάρμαινα, οι δρόμοι και τα σοκάκια της παλιάς πόλης πλημμυρίζουν από πλάσματα αλλόκοτα, υπερφυσικά, καθώς το παρελθόν ξαναζεί στο παρόν σε μία ατμόσφαιρα υποβλητική.

Στην αναπαράσταση συμμετέχουν περισσότερα από 4.000 άτομα, ντυμένα νεραϊδες και ξωτικά, κουδουνοφόροι και δερματοφόροι.

«Η έμφυτη τάση των ανθρώπων να δώσουν εξήγηση σε ότι υπήρχε γύρω τους, βασισμένη στα όσα κυρίως η φαντασία έπλαθε, δημιούργησε θρύλους. Η δια στόματος αφήγηση, τους κράτησε ζωντανούς στο χρόνο, τους μετέφερε από γενιά σε γενιά, αλλάζοντας ρόλους. Ο ακροατής γίνεται αφηγητής και έτσι ο θρύλος παραμένει ζωντανός», λέει στο Flash.gr ο Δήμαρχος Δελφών, Παναγιώτης Ταγκαλής.

«Οι θρύλοι όμως δεν πεθαίνουν ποτέ, απλώς μεταλλάσσονται. Έτσι και τα δικά μας «Στοιχειά», πριν από 30 χρόνια, το 1995, μπήκαν και πάλι στη ζωή μας, χρόνο με το χρόνο εξελίσσονται, κρατώντας όμως πάντα ζωντανά στοιχεία της πολιτισμικής μας κληρονομιάς κι αυτό είναι το πιο σημαντικό. Τα «Στοιχειά» πλέον δεν τα δημιουργεί μόνο η φαντασία. Τα «Στοιχειά» ζωντανεύουν γύρω μας και αυτό είναι κάτι μοναδικό ως θέαμα» προσθέτει ο κ. Ταγκαλής.

Ο τραγικός έρωτας των Στοιχειών, του Κωνσταντή και της Λενιώς

Η ιστορία του δρώμενου εκτυλίσσεται στη Χάρµαινα, τη συνοικία των ταµπάκηδων της Άµφισσας. Ο Κωνσταντής ερωτεύεται την όμορφη Λενιώ και της ορκίζεται πως ο έρωτάς τους θα είναι αιώνιος και πως ούτε ο θάνατος δεν θα μπορέσει να τους χωρίσει. Έρχονται όμως δύσκολες εποχές και ο Κωνσταντής υποχρεώνεται να πάρει τον δρόμο της ξενιτιάς, ενώ η Λενιώ μένει πίσω περιμένοντάς τον να γυρίσει. Μία μέρα, καθώς πηγαίνει στη βρύση για να πάρει νερό, τη χτυπά κεραυνός και τη σκοτώνει.

Όταν επιστρέφει ο Κωνσταντής και μαθαίνει το θάνατο της αγαπημένης του, αυτοκτονεί, πέφτοντας από το Κάστρο της Άμφισσας. Εξ αιτίας του όρκου του αλλά και του αμαρτήματος της αυτοκτονίας ο Κωνσταντής στοιχειώνει κοντά στη βρύση της Χάρµαινας και καταδικάζεται να περιπλανιέται στους αιώνες.

Η ιστορία παραπέμπει στη λαϊκή δοξασία για τα «στοιχειά», για τις ψυχές δηλαδή των νεκρών που δεν βρίσκουν ανάπαυση μετά το θάνατο. Το έργο µάς δίνει την εικόνα μιας προβιοµηχανικής κοινωνίας, φτωχότερης ασφαλώς σε υλικά αγαθά αλλά πλουσιότερης σε ποίηση και μαγεία.

«Το Στοιχειό της Χάρµαινας - Η Νύχτα των Στοιχειών» της Άμφισσας, αποτελεί από το 2022, Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, με απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού.

Η αναπαράστασή του κρατά ζωντανή την παράδοση και επιτρέπει στους νεότερους να συνδεθούν με το πολιτιστικό παρελθόν τους.

Σύνδεση με την τοπική ιστορία των βυρσοδεψών

Τα Ταμπάκικα της Άμφισσας ήταν κάποτε μια ανθηρή βιοτεχνική περιοχή, όπου οι βυρσοδέψες επεξεργάζονταν δέρματα με παραδοσιακές τεχνικές.

Ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Κέντρου Φωκίδας, Παναγιώτης Μερινόπουλος, ανήκει στην τέταρτη γενιά βυρσοδεψών. Είναι ο τελευταίος βυρσοδέψης στην Ελλάδα ο οποίος ασχολείται με την κατεργασία δέρματος για βιβλιοδεσία, κάτι που καθιστά την εκδήλωση ακόμα πιο σημαντική, ως φόρο τιμής σε αυτόν τον ξεχασμένο κλάδο.

«Η αναβίωση του θρύλου κάθε χρόνο δεν είναι απλώς μια αποκριάτικη εκδήλωση, αλλά ένα ζωντανό κομμάτι της πολιτιστικής ταυτότητας της Άμφισσας, προσελκύει πλήθος επισκεπτών, ενισχύοντας την τοπική οικονομία και αναδεικνύει την πολιτιστική κληρονομιά της Άμφισσας» λέει στο Flash.gr ο κ. Μερινόπουλος.

«Καθώς το επάγγελμα των βυρσοδεψών σβήνει, αυτή η γιορτή λειτουργεί ως πολιτιστική μνήμη, διατηρεί τη σύνδεση της πόλης με το παρελθόν της και υπενθυμίζει την αξία της λαϊκής παράδοσης», τονίζει ο Πρόεδρος του Πολιτιστικού Κέντρου Φωκίδας κ. Μερινόπουλος.

Ο Δήμος Δελφών, στο πλούσιο πρόγραμμα αποκριάτικων εκδηλώσεων που έχει προετοιμάσει για το 2025, σε συνεργασία με το Πολιτιστικό Κέντρο Φωκίδας και τιμώντας τα 30 χρόνια από τη γέννηση των δρώμενων της Νύχτας των Στοιχειών, πρωτοπορεί έχοντας ως κεντρικό δρώμενο τη λαϊκή όπερα του συνθέτη Δημήτρη Μαραμή, σε ποίηση Σωτήρη Τριβιζά.

Το μουσικοθεατρικό δρώμενο του Δημήτρη Μαραμή θα παρουσιαστεί σε σκηνοθεσία του Δημήτρη Αποστόλου, με ταλαντούχους τραγουδιστές και μουσικό σύνολο από καταξιωμένους σολίστ, σε μουσική διεύθυνση του συνθέτη.